بررسی شیوه های نظارت بر فرآیند اجرای ارزشیابی توصیفی در مدارس ابتدایی استان اصفهان در سال تحصیلی 90 – 1389

نظام آموزشی هر کشوری دارای سیر تکاملی ویژه ای است که تحت تاثیر عوامل تاریخی ، جغرافیایی ، سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی و مسائل خاص فرهنگی آن کشور قرار دارد . اگر چه برخی از رهبران آموزشی کشورها ممکن است تصور کنند دارای بهترین نظام آموزشی جهان هستند ، مقایسه ی نظام های آموزشی با یکدیگر بیانگر آن است که هر نظام آموزشی معایب و محاسنی دارد که نظام های آموزشی دیگر فاقد آن است . با توجه به اینکه نظام آموزش و پرورش از دو جنبه ی کمّی و کیفی تشکیل یافته است و ضروری است در ارزیابی نظام های آموزشی هر دو جنبه ی آن در نظر گرفته شود ، می توان دریافت که کشور ها ی مختلف در این دو زمینه با مسائل و مشکلات متعدد و بسیار متفاوتی مواجه اند که مستلزم برخوردها و راه حل های گوناگونی است از این رو به جرات می توان ادعا کرد که تا کنون نظامی ایده آل برای آموزش وپرورش کودکان و حل مسائل و مشکلات آنان کشف یا ابداع نشده است اما رهبران آموزشی در صدد یافتن بهترین ، موثرترین و کارآمدترین روش ها و طرح ها به منظور پاسخگویی به مسائل و مشکلات روزافزون جامعه ی خود و رفع نیازهای آن هستند. زمانی نه چندان دور ، دغدغه ی سیاستگذاران کشور ما نیز عمدتا گسترش کمّی آموزش و پرورش بود وتلاش می شد که حتی المقدور به تقاضاهای گسترده و رو به رشد خانواده ها برای آموزش و پرورش فرزندان شان پاسخ داده شود و حداقلی از آموزش برای تمامی کودکان فراهم گردد . به دیگر سخن ، دغدغه ی مسئولین در این مرحله دو موضوع مهم و اساسی بود : نخست ، افزایش دسترسی به آموزش در تمامی نقاط کشور و دیگر دسترسی برابر به آموزش ، اما در سال های اخیر ، این دغدغه ها اندک اندک از رشد کمیِ دسترسی به آموزش به موضوع اساسی ترِ بهبود کیفیت روی برگردانده است و توجه به کیفیت ، از مسائل مورد توجه سیاست گذاران شده است . فعالیت در جهت بهبود کیفیت آموزش بی تردید از فعالیت در گسترش کمّی آن پیچیده تر است . زیرا عوامل موثر در بهبود کیفیت بسیار متنوع اند و از بهبود و اصلاح آموزش های ضمن خدمت تا اصلاح برنامه های درسی را شامل می شود . تمامی این اصلاحات باید به بهبود کیفیت یادگیری در کلاس درس منجر گردد. « یکی از عوامل مهم در بهبودکیفیت آموزش و یادگیری در کلاس درس و شاید یکی از عوامل نتیجه بخش تمامی اصلاحاتی که با هدف بهبود کیفیت یادگیری صورت می گیرد ، ارزشیابی تحصیلی در کلاس درس است . این موضوع که ارزشیابی کلاسی یکی از عوامل موثر در بهبود یادگیری است ، در سال های اخیر در غالب ارزشیابی توصیفی ، بسیار مورد توجه صاحب نظران آموزشی کشور ما قرار گرفته است صاحب نظران این دیدگاه بر این باورند که معلم می تواند با تغییر در طرز تفکر و روش کار خود در زمینه ی ارزشیابی تحصیلی ، آن را در خدمت بهبود یادگیری دانش آموزان قرار دهد» (حسنی 1389 : 12) . طرح ارزشیابی توصیفی الگوی جدیدی است که تلاش می کند زمینه ای را فراهم سازد تا دانش آموزان در کلاس درس با شادابی و نشاط بهتر و بیشتر و عمیق تر مطالب درسی را یاد بگیرند . در این طرح ارزشیابی ، آموزگار کلاس به جای توجه افراطی به آزمون های پایانی و نمره، روند یاددهی و یادگیری را در طول سال تحصیلی مورد توجه قرار می دهد و در راستای این توجه، رشد عاطفی و اجتماعی و حتی جسمانی دانش آموز را نیز در نظر می گیرد. حصاربانی (1383) بیان می دارد؛ این طرح با هدف بهبود کیفیت یادگیری و یاددهی و افزایش بهداشت روانی محیط یاددهی و یادگیری، تغییرات اساسی را در نظام ارزشیابی فعلی پیشنهاد کرده است. از جمله تغییر مقیاس فاصله ای(?تا??) به مقیاس ترتیبی، تغییر ساختار کارنامه و تبدیل آن به کارنامه توصیفی تحت عنوان گزارش پیشرفت تحصیلی، تغییر و تنوع بخشی به ابزارها و روش های جمع آوری اطلاعات از وضعیت تحصیلی دانش آموز، مانند: پوشه کار، آزمون های عملکردی، فهرست وارسی و برگ ثبت مشاهدات، تغییر در رویکرد کلی ارزشیابی از ارزشیابی پایانی به ارزشیابی تکوینی و فرآیندی تغییر در مرجع تصمیم گیرنده در ارتقای دانش آموزان. از آن جایی که طرح ارزشیابی توصیفی در آموزش و پرورش را می توان یکی از نوآوری های مهم حوزه تعلیم و تربیت کشورمان خواند که قادر است با ارائه ی چهره جدیدی از اهداف و ابزارهای ارزشیابی، تحولی جدید در نظام آموزشی و تحولات بنیادین و گسترده ای را در مولفه های دیگر آموزش و پرورش ایجاد کند ، به همین دلیل به اعتقاد صاحب نظران آموزش ابتدایی در حوزه ی ارزشیابی آموزشی یکی از بهترین روش ها برای ایجاد و حفظ نظام آموزشی مطلوب و مورد نظر، نظارت کامل و دقیق بر این نوع ارزشیابی در فرآیند آموزش است . نظارت بر شیوه های نوین ارزشیابی از وظایف مهمی است که برای نظام آموزشی خوب و مطلوب ضرورت دارد و هدف اصلی آن اصلاح و بهبود وضع آموزش در مدارس ابتدایی است . وجود برنامه های نظارت و راهنمایی آموزشی و کیفیت تداوم آن در تحقق هدف های آموزشی نقش تعیین کننده ای دارد. امروزه ناظران آموزشی طرح ارزشیابی توصیفی به منظور بهبود کیفیت اجرای این طرح با ارائه ی روش های گوناگون نظارت با معلمان و به کمک آنان کار و فعالیت می کنند و از طریق همکاری حرفه ای سعی در ارتقای کیفیت عملکرد معلمان و رفع مسائل و مشکلات آنان در اجرای ارزشیابی توصیفی در دوره ی ابتدایی دارند. در طرح ارزشیابی توصیفی ، ناظران آموزشی چه به عنوان راهنمای آموزشی و چه به عنوان ناظر آموزشی ، وظایف یکسانی دارند و در هر پست و مقامی که خدمت کنند ، برقراری ارتباط و کار و همکاری حرفه ایی با معلمان و کمک به آنان از وظایف مهم آنان است تا بهتر رشد و پرورش یابند و بدین وسیله فرایند تدریس و یادگیری را در غالب روش ارزشیابی توصیفی اصلاح کنند، عملکرد موثرتری داشته باشند و در نهایت ، نتایج آموزشی مطلوبتری به دست آورند چرا که رشد و پرورش بهتر معلمان به معنای رشد و پرورش بهتر دانش آموزان و نیز موفّقّیت برنامه های نظارت و راهنمایی آموزشی در این طرح است که رضایت و حمایت عمومی از مدارس را در پی دارد . هدفی که شیوه های متنوع و نوین نظارت بر ارزشیابی توصیفی در نظام های آموزشی در صدد نیل به آنان است.